नेपालमा बैंक तथा वित्तिय संस्थाहरुमा नेपालीहरुको जनताहरुको पहुँचका विषयमा विभिन्न समयमा चर्चा तथा परिचर्चाहरु भईराखेका छन् । सरकारले समेत एक नेपाली एक बैंक खाता भन्ने नारा समेत लागु गरी हरेक नेपालीको वाणिज्य बैंकमा खाता बनाउने उद्देश्य लिएको छ । खाता नभएकाहरुलाई रु १०० दिएर समेत खाता खोल्नको लागि प्रोत्साहन गरेको छ ।

आर्थिक वर्ष २०७६÷७७ को बजेटले समेत हरेक नेपालीहरुमा बैंक तथा वित्तिय संस्थाहरुमा पहुँको विषयलाई समेटेको छ । स्थानीय तहमा बैंक तथा वित्तियहरुको शाखा सञ्जाल लगायत कुराहरुमा सरकारले विषेश ध्यान पु¥याएकै छ ।

बजेटमा क्यासलेस कारोबारबाट कारोबार गर्दा कारोबार रकमको भ्याट रकम बराबरको १० प्रतिशत छुट गर्ने घोषण समेत गरेको थियो ।
अहिले यही विषमा तिब्र रुपमा कार्य भइरहेको छ । सरकारले दिने भनेको १० प्रतिशत छुट रकम कसरी र कुन पद्धतीबाट फिर्ता गर्ने ।
सर्वसाधारणले समानको खरिद बैंकहरुले उपलब्ध गराएको कार्डबाट खरिद गरेको अवस्थामा भ्याटको १० प्रतिशत रकम फिर्ता गर्नको निमित्त आन्तरिक राजस्व विभागका महानिर्देशकको संयोजकत्वमा गठित अध्ययन कार्यदलाई नेपाल वैकर्स संघ र मोबाइल वालेटमा काम गरिरहेका संस्थाले तीन वटा सुझाव दिएका थिए ।

पहिलो उपभोक्ताले सामान खरीद गर्ने्वित्तिकै १० प्रतिशत घटाएर दिने र दोस्रोमा सामान किनिसकेपछि एकमुष्ठ पछि उपभोक्ताको खातामा फिर्ता गरिदिने विकल्प दिएको छ। संघका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत अनिल अधिकारीले विभागमा आधिकारिक रुपमा दुईवटा विकल्पसहितको सुझाब दिएको बताए ।

कार्डबाट हुने भूक्तानीमा भ्याट रकम फिर्ताका लागि दुईवटा विकल्प दिएका छौं । ती दुईवटै विकल्पमा जानसक्ने अवस्थामा बैंकहरु छन् ।

कसरी थाहा हुन्छ भ्याट छुट
व्यवस्था कार्यान्वयनमा आए कुनै एक व्यक्तिले मोबाइल पसलबाट २ हजारको सामान खरिद गर्दा उसले २६० रूपैयाँ भ्याट तिरेको हुन्छ । उक्त बिलको भूक्तानी त्यस व्यक्तिले कार्डबाट गरेको अवस्थामा तत्कालै भ्याट रकम २६० को १० प्रतिशत अर्थात् २६ रूपैयाँ यसैको खातामा फेरी फिर्ता आउँछ ।

बजेटले राजस्वको मुल स्रोतको रुपमा आन्तरिक उत्पादनलाई बढावा दिने घोषणा गरेसंगै भ्याटलाई थप शशक्त बनाउन यसले सहयोग गर्नेछ । यो व्यवस्था लागु भएसंगै कर प्रणालीमा परिवर्तन हुने देखिन्छ ।

सरकार अहिले कर मात्रै उठाएको भनि आलोचित भइरहेको अवस्थामा यो सुविधालाई जति सक्दो सरल र सहज ढंगबाट चाडो भन्दा चाडो प्रयोगमा ल्याउन सके आम सर्वधारणको विचारमा परिवर्तन ल्याउन सकिन्थ्यो की ?